Η παγκόσμια οικονομία έχει εισέλθει σε μια περίοδο αστάθειας μετά την ανακοίνωση από τον Προέδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, δασμών στο σύνολο σχεδόν των εμπορικών εταίρων της χώρας. Η αναστολή στην εφαρμογή των δασμών για 90 ημέρες δεν έλυσε το πρόβλημα. Η αβεβαιότητα παραμένει και η επίπτωση στην πραγματική οικονομία της αναταραχής που βλέπουμε στους χρηματιστηριακούς δείκτες θα αποκαλυφθεί σε έναν ορίζοντα ίσως και πέραν του εξαμήνου. Ζημιά έχει γίνει, αλλά δεν ξέρουμε το εύρος της. Δυστυχώς η πρόκληση ύφεσης αποτελεί ένα ενδεχόμενο.
Σε αυτό το περιβάλλον μια μικρή οικονομία όπως η Κύπρος καλείται να ενισχύσει την ανθεκτικότητά της. Η οικοδόμηση της ανθεκτικότητας περνά μέσα από την ισχυροποίηση των δημόσιων οικονομικών και του τραπεζικού συστήματος. Σε αυτή την κρίση αβεβαιότητας η Κύπρος εισέρχεται με το τραπεζικό της σύστημα στην καλύτερη κατάσταση την τελευταία δεκαετία. Ένα ισχυρό τραπεζικό σύστημα δεν είναι απλά ένας δείκτης οικονομικής υγείας, αλλά και ο ακρογωνιαίος λίθος για τη στήριξη της πραγματικής οικονομίας σε περιόδους αβεβαιότητας.
Δημόσιος και τραπεζικός τομέα διαδραματίζουν πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσπάθεια διατήρησης της σταθερότητας και της ανάπτυξης, σημειώνει ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Χριστόδουλος Πατσαλίδης, σε άρθρο του υπό τον τίτλο «Απέναντι στη νέα αβεβαιότητα: Οι συνετές επιλογές για τον δημόσιο και τον χρηματοπιστωτικό τομέα της Κύπρου» που δημοσιεύτηκε την περασμένη εβδομάδα στον ιστότοπο της Κεντρικής Τράπεζας.
«Στις σημερινές συνθήκες αστάθειας και αβεβαιότητας, είναι επιτακτική η ανάγκη διαφύλαξης της ανθεκτικότητας των τραπεζών αλλά και της ικανότητας χρηματοδότησης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών», τονίζει ο κ. Πατσαλίδης και προσθέτει: «Η αβεβαιότητα και το ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον, δεν επιτρέπει τον ασφαλή προσδιορισμό και επιμέτρηση των κινδύνων επιβάλλοντας μια πιο προνοητική προσέγγιση τόσο στη στάθμιση των κινδύνων όσο και στην αξιολόγηση της ικανότητας απορρόφησης αχαρτογράφητων κραδασμών. Κατ' επέκταση, τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα καλούνται να επιδείξουν ιδιαίτερη προσοχή στη διαφύλαξη των ισχυρών τους κεφαλαιακών αντοχών, και συναφώς αρμόζουσα σύνεση στη διαχείριση των λειτουργικών τους δαπανών και στη διανομή μερισμάτων. Στο πλαίσιο αυτό, η ΚΤΚ πρόσφατα αύξησε το ποσοστό του αντικυκλικού αποθέματος ασφάλειας στο 1,5% διοχετεύοντας μέρος της κερδοφορίας των τραπεζών προς ενίσχυση της ανθεκτικότητάς τους, δημιουργώντας ένα μεγαλύτερο απόθεμα κεφαλαίων προς απορρόφηση ζημιών σε περιόδους κρίσεων και ακραίων καταστάσεων».
Θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας την ιδιαίτερη σημασία που έχει στην αποτίμηση του κινδύνου η εφαρμογή ενός αποτελεσματικού πλαισίου για τη διαχείριση των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ), πολύ περισσότερο όταν υπάρχει ένα υψηλό απόθεμα παλαιών ΜΕΔ εκτός τραπεζών. Η διαφύλαξη της ακεραιότητας αυτού του πλαισίου αποτελεί δικλίδα ασφάλειας.
Η θέση της Κύπρου
Η κυπριακή οικονομία εισέρχεται στη νέα κρίση με καλύτερες προϋποθέσεις σε σχέση με το παρελθόν. Η χώρα έχει δείξει εντυπωσιακή ανθεκτικότητα σε διαδοχικές κρίσεις, με ρυθμό ανάπτυξης 3,4% το 2024, υψηλότερο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης (0,9%). Οι κυπριακές τράπεζες είναι καλύτερα κεφαλαιοποιημένα και έχουν μειώσει σημαντικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ), με το ποσοστό να φτάνει στο 6,6% το 2024, από το ιστορικό υψηλό του 49% το 2016.
«Ο τραπεζικός τομέας στην Κύπρο έχει επιδείξει αξιοσημείωτη πρόοδο και ανθεκτικότητα τα τελευταία χρόνια. Τα χρηματοπιστωτικά μας ιδρύματα όχι μόνο περιηγήθηκαν σε ένα δύσκολο παγκόσμιο περιβάλλον, αλλά έδειξαν επίσης αξιοσημείωτα βήματα στην ενίσχυση των θεμελίων τους. Πρωταρχικός δείκτης αυτής της ανθεκτικότητας είναι η ενίσχυση της ικανότητας φερεγγυότητας, με τον δείκτη Κεφαλαίου Κοινών Μετοχών Κατηγορίας 1 (CET1) να αυξάνεται σε 24,5% τον Δεκέμβριο του 2024. Η αύξηση αυτή τοποθετεί την Κύπρο στην κορυφή του ευρωπαϊκού φάσματος, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ που είναι 16,1%», είπε ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Χριστόδουλος Πατσαλίδης μιλώντας σε ένα διεθνές ακροατήριο στη Νέα Υόρκη, στο 3ο Capital Link Cyprus Business Forum.
Η υψηλή κεφαλαιοποίηση υποστηρίζεται από κερδοφορία (ο δείκτης απόδοσης ιδίων κεφαλαίων ανήλθε στο 20% τον Δεκέμβριο του 2024, σχεδόν διπλάσιο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο του 10,5%), λειτουργική αποδοτικότητα (ο δείκτης κόστους προς έσοδα μειώθηκε στο 37%) και υψηλή ρευστότητα (ο δείκτης κάλυψης ρευστότητας ο οποίος αντικατοπτρίζει την ικανότητα μιας τράπεζας να αντέχει σημαντικές εκροές ρευστότητας σε περιόδους πίεσης, ανέρχεται σε 333%, πολύ πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ που ήταν 163% την ίδια περίοδο και την ελάχιστη απαίτηση του 100%).
Τέλος, ο δείκτης καθαρής σταθερής χρηματοδότησης (NSFR), ο οποίος μετρά τη σταθερότητα των πηγών χρηματοδότησης μιας τράπεζας, ανέρχεται στο 188% τον Δεκέμβριο του 2024, υπερβαίνοντας τόσο τον μέσο όρο της ΕΕ του 127% που καταγράφηκε την ίδια περίοδο όσο και το απαιτούμενο 100%.
Η πρόκληση των ΜΕΔ
Παρά τη σημαντική πρόοδο στη μείωση των ΜΕΔ, το επίπεδό τους παραμένει υψηλότερο από τον μέσο όρο της ευρωζώνης. Το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου πρέπει να συνεχίσει να ενισχύει τις προσπάθειες περιορισμού τους μέσω αναδιαρθρώσεων δανείων και άλλων μέτρων. Τα φορολογικά κίνητρα που παρέχονται για αναδιαρθρώσεις έως το τέλος του 2025 τις διευκολύνουν. Ωστόσο, η διατήρηση αυτής της δυναμικής είναι κρίσιμη για τη μακροχρόνια σταθερότητα.
«Παρά τις συνεχιζόμενες προκλήσεις από τις διαδοχικές κρίσεις, η Κύπρος δεν έχει παρουσιάσει σαφή σημάδια υποβάθμισης της πιστωτικής ποιότητας. Αντιθέτως, ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) συνέχισε να παρουσιάζει βελτίωση. Από τον Δεκέμβριο του 2024, έχει μειωθεί στο 6,2%. Παρόλο που πρόκειται για θετική τάση, πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι χρειάζεται περισσότερη δουλειά, ιδίως αν λάβουμε υπόψη το μέσο ποσοστό μη εξυπηρετούμενων δανείων της ΕΕ που ήταν 1,9% κατά την ίδια περίοδο», σημειώνει ο διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας.
Ο κ. Πατσαλίδης μέσω του άρθρου ζήτησε από τα τραπεζικά ιδρύματα να ενισχύσουν περαιτέρω τα συστήματα διαχείρισης κινδύνων «επενδύοντας σε τεχνολογία και προηγμένες μεθοδολογίες, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον πιστωτικό κίνδυνο».
Οι προαναφερθείσες θετικές επιδόσεις της οικονομίας και του τραπεζικού συστήματος αποτελούν βασικά συστατικά για τη διατήρηση ισχυρών προοπτικών ανάπτυξης και λειτουργούν ως ασπίδα απέναντι στην παγκόσμια αβεβαιότητα και προκλήσεις. Η δυναμική αυτή έχει ήδη αναγνωριστεί από όλους τους μεγάλους οίκους πιστοληπτικής αξιολόγησης, οι οποίοι έχουν αναβαθμίσει την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας στην κατηγορία «Α».
